رئیس جمهور  و اختیارات بسیار زیادی که دارد

گروه سیاسی: علی نظری، سردبیر روزنامه مستقل، در مقاله‌ای تحت عنوان «رئیس جمهور و اختیاراتی که ندارد!» به‌طور جامع به محدودیت‌های موجود در اختیارات ریاست جمهوری در ایران پرداخته و نشان می‌دهد که رئیس جمهور، با وجود انتخاب مستقیم توسط مردم، در بسیاری از نهادهای قدرتمند و کلیدی کشور، نظیر صدا و سیما، نیروی انتظامی، شورای عالی امنیت ملی، شورای نگهبان و نیروهای نظامی، اختیارات محدودی دارد و نمی‌تواند به‌طور موثر عمل کند. این مسئله باعث می‌شود که رئیس جمهور نتواند به‌طور کامل به وعده‌های انتخاباتی خود عمل کرده و اراده مردم را محقق سازد.

به گزارش بولتن نیوز ، اما در عین حال، باید یادآور شد که تجربه‌های تاریخی نشان داده که زیاده‌خواهی و یاغی‌گری در چارچوب قانون اساسی نتیجه‌ای جز عدم ثبات و ناکامی نداشته است. نمونه‌هایی چون بنی صدر که با تمرد از قانون اساسی و خیزش برای کسب قدرت بیشتر به نتیجه‌ای نرسید و سرنوشت افرادی مانند خاتمی و روحانی که با زیاده‌خواهی‌های خود سعی در تغییر اصول قانون اساسی داشتند، به وضوح نشان می‌دهد که وفاداری به قانون اساسی به عنوان میثاق ملی، یکی از رموز ماندگاری و موفقیت عناصر سیاسی و دولتمردان در تاریخ ایران است.

این رویکردهای سیاسی دیگر به کلیشه تبدیل شده و کارآیی خود را از دست داده‌اند. در دنیای امروز، که تغییرات سریع و نیازهای مردم به شکل پیچیده‌تری ظاهر می‌شوند، اصرار بر زیاده‌خواهی و تمرد از قانون اساسی نه تنها دیگر جذابیتی ندارد بلکه مخاطبان را نیز جذب نمی‌کند. به همین دلیل، بهترین راهکار برای دولتمردان این است که به جای تلاش برای تغییر اصول بنیادی قانون اساسی، در چارچوب قوانین موجود به دنبال اجرای بهینه اختیارات خود باشند و با تقویت نهادهای دموکراتیک و شفافیت بیشتر در امور اجرایی، اعتماد و حمایت مردم را به دست آورند.

اختیارات رئیس‌جمهور در ایران، به عنوان بالاترین مقام اجرایی کشور، در چارچوب قانون اساسی تعریف شده است. در اینجا به برخی از مهم‌ترین اختیارات و محدودیت‌های رئیس‌جمهور در ایران می‌پردازیم:

1.نظارت بر دولت و قوه مجریه

رئیس‌جمهور، رئیس قوه مجریه و مسئول اجرای قوانین و اداره امور اجرایی کشور است. او می‌تواند وزرا را انتخاب و به مجلس معرفی کند، اما این انتخاب‌ها باید توسط مجلس تأیید شوند. همچنین، رئیس‌جمهور مسئول هماهنگی میان وزارتخانه‌ها و نهادهای دولتی است.

2. رئیس شورای عالی امنیت ملی

رئیس‌جمهور رئیس شورای عالی امنیت ملی است که وظیفه تعیین سیاست‌های امنیتی و دفاعی کشور را دارد. با این حال، بسیاری از اعضای این شورا توسط رهبر جمهوری اسلامی تعیین می‌شوند و رئیس‌جمهور تنها یک رای در این شورا دارد و حق وتوی مصوبات آن را ندارد.

3. سیاست خارجی

رئیس‌جمهور مسئول اجرای سیاست‌های کلی نظام در زمینه سیاست خارجی است و می‌تواند با تأیید رهبر، سفرای ایران را انتخاب و اعزام کند. همچنین، او مسئول مذاکره و امضای معاهدات بین‌المللی است که پس از تصویب مجلس معتبر می‌شوند.

4. فرماندهی کل نیروهای مسلح

فرماندهی کل نیروهای مسلح ایران بر عهده رهبر جمهوری اسلامی است و رئیس‌جمهور نقشی در عزل و نصب فرماندهان نظامی ندارد. او تنها می‌تواند در چارچوب سیاست‌های کلی دفاعی کشور، نقش مشورتی و اجرایی داشته باشد.

5. رئیس شورای عالی انقلاب فرهنگی

رئیس‌جمهور رئیس شورای عالی انقلاب فرهنگی است که وظیفه تصمیم‌گیری در مسائل کلان فرهنگی و آموزشی کشور را دارد. با این حال، اعضای این شورا نیز عمدتاً توسط رهبر تعیین می‌شوند و رئیس‌جمهور تنها یک رای در این شورا دارد.

6. اقتصاد و بودجه

رئیس‌جمهور مسئول تنظیم و ارائه بودجه سالیانه کشور به مجلس است. او می‌تواند سیاست‌های اقتصادی را در چارچوب برنامه‌های توسعه کشور اجرا کند، اما باید توجه داشت که بسیاری از نهادهای اقتصادی قدرتمند مانند بنیاد مستضعفان و ستاد اجرایی فرمان امام، تحت نظارت مستقیم رئیس‌جمهور نیستند.

7. رسانه‌ها و اطلاعات

رئیس‌جمهور هیچ اختیاری برای نظارت بر صدا و سیما که بودجه‌اش از دولت تأمین می‌شود، ندارد. مدیریت صدا و سیما مستقیماً تحت نظر رهبر جمهوری اسلامی است.

8. شورای نگهبان

شورای نگهبان، که نظارت بر انتخابات و تأیید صلاحیت نامزدها را بر عهده دارد، به رئیس‌جمهور پاسخگو نیست و اعضای آن توسط رهبر و قوه قضاییه تعیین می‌شوند.

9. انتخابات و نظارت

رئیس‌جمهور می‌تواند برگزاری انتخابات ریاست جمهوری، مجلس و شوراها را نظارت کند، اما نظارت اصلی بر عهده شورای نگهبان است و رئیس‌جمهور نمی‌تواند در رد یا تأیید صلاحیت‌ها دخالت کند.

10. روزنامه‌ها و رسانه‌های عمومی

رئیس‌جمهور نمی‌تواند مدیران مسئول روزنامه‌ها و رسانه‌های عمومی مانند کیهان و اطلاعات را که از بیت‌المال تأمین می‌شوند، عزل یا نصب کند. این رسانه‌ها نیز تحت نظارت نهادهای دیگر قرار دارند.

11. تعیین و عزل وزرا

رئیس‌جمهور می‌تواند وزرا را تعیین و عزل کند، اما این کار نیازمند تأیید مجلس است. همچنین، برخی نهادهای نظارتی و امنیتی ممکن است در انتخاب وزرا تأثیرگذار باشند.

12. مجامع و شوراها

رئیس‌جمهور در شوراهایی مانند مجمع تشخیص مصلحت نظام و شورای عالی هماهنگی اقتصادی عضویت دارد، اما در این نهادها معمولاً یک رای داشته و تحت تأثیر سایر اعضا قرار دارد.